Een kindervrij leven – Pagina 10

Column

Mijn kindervrij leven

wisdomlab
24/07/2020
Nederland

Mensen denken vaak dat kindervrij gelijkstaat aan vrijheid en zorgeloosheid, maar dat is zeker niet het geval. Het ouderschap gaat gepaard met nieuwe vraagstukken, hetzelfde gedlt voor degene die bewust kiezen voor een leven zonder kinderen. Het is een keuze die net als ouderschap gepaard gaat met uitdagingen en overwegingen, die vaak niet direct zichtbaar zijn voor andere. Om het beeld bij te stellen, om inzicht te geven, om een hart onder de riem te steken en om een punt van herkenning te zijn, hoop ik dat mijn persoonlijke verhaal kan bijdragen voor jou.

De ongepaste vragen

De vragen: “wil jij kinderen?”, “heb jij kinderen?” of “wanneer wil jij kinderen?” passeren tussen je 25e en 40e geregeld de revue. Tegenwoordig worden deze vragen binnen onze samenleving vaak als ongepast bestempeld. Ik denk daar anders over.

Het valt me op dat mensen die wél kinderen hebben deze vragen vaak met trots beantwoorden. Ik heb in ieder geval nog nooit een vader of moeder ontmoet die de vraag “heb jij kinderen?” beantwoorde met “dat vind ik een ongepaste vraag”.

Nee, vaak zijn het mensen die (nog) geen kinderen hebben die de vraag als privé gevoelig en/of ongepast bestempelen. Ik moet eerlijk zeggen dat ik het nooit vervelend vindt als mensen deze vragen aan mij stellen. Ik ben op mijn beurt namelijk soms ook nieuwsgierig waarom mensen wél voor kinderen hebben gekozen.

In de discussie of de vraag gepast of ongepast is, zegt het mijn inziens niet iets over de vraag of de vraagsteller, maar over de persoon die er een oordeel over heeft; in dit geval de persoon die het een ongepaste vraag vindt. Blijkbaar is de vraag voor hem of haar een gevoelig onderwerp, dat is mijn inziens iets anders dan dat het maatschappelijk een ongepaste vraag is.

Want is het niet jammer als we vragen stellen als ongepast gaan bestempelen? Het stellen van vragen is mijn inziens een vorm van intresse en is vaak het startpunt van een gesprek. Wat mij betreft mag er wél meer aandacht zijn voor de toon van de vraag. Deze bepaald namelijk vaak hoeveel ruimte iemand voelt om persoonlijke vragen te beantwoorden.

Kinderloos - Kindervrij - Kinderrijk

Toch kan ik me voorstellen dat het voor sommige mensen wél pijnlijke vragen kunnen zijn. Ik leerde jaren geleden dat er een onderscheid s tussen kinderloos en kindervrij. Als mensen kinderloos zijn (wel een kinderwens, geen invulling) kunnen vragen gepaard gaan met gemis en pijn. Mensen die kindervrij zijn (geen kinderwens) ervaren bovenstaande vragen vaak als minder confronterend door de bewuste keuze. Met name door het onderscheid van kindervrij en kinderloos kan ik me voorstellen dat we voorzichtig zijn vanuit welke intentie je de vraag stelt, de setting waarin je de vraag stelt én hoe je de vraag stelt.

Dat gezegd hebbende vind ik eigenlijk beide begrippen (kindervrij/kinderloos) discutabel. Classificeren leidt tot polariseren en dat kan geenszins de bedoeling zijn. Daarnaast ben ik van mening dat bijna iedereen in zijn leven kinderrijk is. Of dat nu is in de vorm van eigen kinderen is of omdat je een tante of oom bent, plusvader/moeder, opa of oma, onderwijzer, verzorger, oppas, in een community leeft met kinderen, of een buurman/buurvrouw bent van een kind. Rechtsom of linksom, kinderen maken onderdeel uit van ons leven. Op welke manier kinderen een rol spelen in iemands leven zegt iets over een persoonlijke keuze.

Voor de helderheid van mijn verhaal blijf ik het woord ‘kindervrij’ gebruiken met bovenstaande als belangrijke voetnoot.

Vaders & Moeders

Hoewel ik een kindervrij leven verkies ben ik niet anti-kinderen of anti-ouders. Sterker nog, ik kan me goed voorstellen hoe bijzonder het is om een kind te mogen verwachten en hoe bijzonder de diepe liefde is die je voor je kind voelt. Het valt me op dat kindervrije mensen vaak niet veel goede woorden over hebben voor kinderen, ouders of het ouderschap.

Ik neem het graag op voor ouders als ik kindervrije mensen hoor zeggen hoe blij ze zijn dat ze geen zorg hoeven te dragen voor een huilend kind. In mijn optiek kijk je dan alleen naar het korte termijn van ouderschap, terwijl de volwassenheidfase (als het goed is) vele malen langer duurt dan de kinderfase. Met een beetje geluk heb je na intensieve verzorgingsjaren een volwassen relatie met je kind en kun je het grootste gedeelte van je leven genieten van een gelijkwaardige relatie wat een aanvulling kan zijn op je leven. Zoals je leest ben je bij mij dus aan het verkeerde adres als je minachtend over kinderen, ouders of het ouderschap wilt praten. Ik heb juist veel respect voor hun toewijding.

Waarom ik geen kinderen wil

In je leven heb je de mogelijkheid om verschillende avonturen aan te gaan. Kinderen is één van de vele avonturen waarvoor je kán kiezen. Ondanks dat ik voorbij de intensieve verzorgingsjaren heen kon kijken, had ik vier overwegingen om kindervrij te blijven.

1. Biologisch aspect: Ik ben in liefdesrelaties in fases aangekomen waar een duidelijke kinderwens werd uitgesproken door mijn partners. Als ik vervolgens incheckte bij mijn biologisch (oer)gevoel of mijn hormoon huishouding, heb ik nooit een sterk signaal gevoeld om ook daadwerkelijk te kiezen voor kinderen.

2. Cognitief / emotioneel aspect: Als ik aan vaders of moeders vroeg hoe zij tot de keuze zijn gekomen om wél kinderen voor kinderen te kiezen hoorde ik vaak het antwoord; nooit écht over nagedacht, het was een logische volgende stap binnen de relatie, we willen graag voor iemand zorgen of we vinden het een bezegeling hebben van onze liefde. Als ik vervolgens bij mezelf incheckte (hoofd en hart) hoe ik me voelde bij deze antwooren dan bracht dat mij nooit dichter bij een kinderwens. Ik heb altijd de behoefte gevoeld om een dieper gedragen antwoord te vinden voor kinderen, die verder reikte dan mijn eigen ego of hoogmoed. Daarnaast hoef ik geen bevestiging of uiting van mijn liefdesrelatie in de vorm van een kind, simpelweg omdat ik dat een ongezonde prikkel zou vinden binnen mijn liefdesrelatie. En voor iemand willen zorgen en onvoorwaardelijk liefhebben kan in mijn optiek ook via de vele hulpbehoevende kinderen die al geboren zijn.

3. Doorgeef aspect: “Maar je zou zo’n goede moeder zijn” en “wil je niet bijdragen aan de volgende generatie” zijn zinnen die ik vaak heb gehoord. Voor mij zit die maatschappelijke bijdrage niet alleen verpakt in ouderschap maar in mijn geval bijvoorbeeld ook in mijn docentschap. Sterker nog; ik geloof dat ik in mijn docentrol meer bereik (en invloed) heb dan in een ouderrol.

4. Klimaat aspect: Een argument die geen rol heeft gespeeld in mijn besluit maar in de loop der tijd wel steeds relevanter ben gaan vinden, is de overbevolking en de vervuilende voetafdruk die elk kind met zijn/haar consumptie achterlaat. Overbevolking lijkt een gevoelig punt als het gaat om klimaat en duurzaamheid. Ik vind de keuze van kinderen steeds moeilijk te rijmen (helemaal als ouders sterke pleiters zijn voor het klimaat en/of kindervrije mensen corrigeren op hun levensstijl). Wat we vaak vergeten, is dat het niet alleen om keuzes gaat (met of zonder kinderen), maar ook in het erkennen van de impact die deze keuzes, zowel voor onszelf als voor de toekomstige generaties. Het is belangrijk dat we ons bewust blijven van de bredere context waarin we leven, zodat we onze verantwoordelijkheid ten opzicht van de planeet kunnen nemen, ongeacht de levensstijl die we kiezen.

Hoewel ik de bovenstaande overwegingen niet meteen helder had, heb ik nooit getwijfeld aan mijn keuze om een kindervrij leven te leiden. Het was altijd duidelijk voor mij dat dit de juiste keuze was. Deze beslissing is gebasseerd op mijn persoonlijke afwegingen waarbij ik respect heb voor iedereen die het anders voelt. Het draait immers om het respecteren van verschillende perspectieven en te leven in de waarheid van wie we als individu zijn.

De rauwe randjes

Ik waardeer het altijd wanner ouders openhartig zijn over de rauwe randjes van ouderschap. Het geeft een eerlijk beeld. In deze column probeer ik hetzelfde te doen, want hoewel de keuze voor een kindervrij leven voor mij intuïtief aanvoelde, heb ik onderweg verschillende diepere (1, 2, 3, 4) en praktische (5, 6, 7) vraagstukken doorlopen.

1. Eenzaamheid: Door mijn keuze kwam het thema eenzaam vroeg voorbij. In 2005 waren er nog niet veel mensen die bewust uitspraken dat ze kindervrij wilde zijn. Ik heb me vaak alleen gevoeld in mijn keuze. Sociale mediaplatformen (instagram, facebook) bestonden toen nog niet en in tijdschriften werd er weinig tot geen aandacht aan besteed. Ik heb in deze periode geleerd dat ‘het anders doen’ je dieper bij jezelf brengt.

2. Vriendschappen: Ik heb altijd een breed sociaal netwerk gehad maar rond mijn 30ste begonnen hier veranderingen in op te treden. Oude vriendschappen verwaterde door gebrek aan gezamenlijkheid. Vriendschappen die deze fase overleefd hebben danken hun kracht aan actieve inspanningen om af te stemmen wat voor beide wenselijk is en de wíl om elkaar te blijven zien. Naast het fine tunen van oude vriendschappen heb ik geïnvesteerd in nieuwe vriendschappen. Ouders leren gelijkgestemde kennen op het schoolplein maar voor kindervrije mensen bestaat zo’n schoolplein niet. Het proces van gelijkgestemde vinden als je 30+ bent gaat minder natuurlijk en je moet effort doen om gelijkgestemde te vinden. Het heeft mij aanzienelijk veel tijd gekost om een nieuw sociaal netwerk op te bouwen. Nu in mijn 40+ levensjaar is mijn sociale leven weer op orde. Dit proces heeft me geleerd dat vriendschappen komen en gaan en passen bij de diverse levensfases met hun eigen waarde in het levensverhaal. Waarbij een paar (oude en nieuwe) vriendschappen een volwassenheid hebben bereikt die alles zullen overleven, niet omdat het kan maar omdat beide dat willen.

3. Tijd: Ik had gekozen voor een leven zonder kinderen dus toen mijn vriendinnen jonge kinderen hadden dacht ik; ik moet mijn kindervrij leven verzilveren door de vruchten te plukken dat ik geen kinderen heb (vrijheden opzoeken, reizen). Net zoals ouders hun tijd met jonge kinderen kostbaar vinden (want die tijd komt niet meer terug), zo voelde ik dat ook. Sinds mijn 35ste is dit gevoel verdwenen. Het besef dat elk leven zijn eigen unieke rijkdom kent, maakt dat ik nu met dezelfde diepgang kan genieten van tijd en van datgene wat ik heb, ongeacht de vorm. De rust die daaruitvoort vloeit geeft mij elke dag energie om te genieten van het leven.

4. Perspectieven: Als je kindervrij bent wordt je vaak geconfronteerd met opmerkingen zoals ;”Je weet niet wat je mist”, “dan blijf je straks alleen”, “je kent geen echte liefde” of “moederschap is het mooiste wat bestaat”. Dit zijn vaak opmerkingen die weinig ruimte laten voor persoonlijke keuzes en die de subjectieve ervaring van andere als norm stellen. Tussen mijn 25ste en 35ste levensjaar vond ik het ingewikkelde opmerkingen en ging ik het gesprek aan. Ik weet inderdaad niet wat ik mis op het gebied van ouderschap. Maar een ouder weet ook niet wat hij/zij mist om te leven zonder kinderen. Dit argument geldt dus aan beide kanten. Bij de uitspraak: “moederschap is het mooiste wat een vrouw kan overkomen” miste ik vroeger de toevoeging “ik vind…” of “voor mij…”. Tegenwoordig waaien derlijke opmerkingen langs me heen, maar ik kan me voorstellen dat wanneer een polariserende mening als feit wordt gesteld lastig is, terwijl het in werkelijkheid vaak slechts een reflectie is van iemands persoonlijke perspectief.

5. Familie: Binnen onze familie nemen mijn zus en ik als kinderen het voortouw om leuke dingen met elkaar te doen met onze vader. Kerst, pasen, sinterklaas, familie uitjes. Ik realiseer me heel bewust dat ik geen eigen familie heb gecreerd waar ik deze lijn mee kan voortzetten. Als mijn vader er straks niet meer is (en daarmee de kern van mijn familie wegvalt) wie is dan mijn familie? Als ik na het overlijden van mijn vader aansluit bij mijn zus dan voel ik me meer een aanhangsel van háár familie dan dat ik me aangesloten voel bij een eigen familie. Als je kindervrij bent ga je dus bewuster nadenken hoe en met wie je een familie vormt.

6. Zorg: Een ander punt van aandacht is je oude dag als je hulpbehoevend wordt. Vroeger romantiseerde ik dit punt (kijkend hoe mijn zus en ik omgaan met onze ouders). Ondertussen weet ik dat als je kinderen hebt, je nog maar moet afwachten welke rol zij willen spelen. Desalniettemin ga je wellicht als je kindervrij bent eerder en bewuster nadenken hoe je aankijkt tegen zorginkoop of community wonen. Gelukkig zijn er steeds meer mensen die kindervrij leven en zoekt men elkaar op om dit te bespreken met elkaar.

7. Erfrecht: Daarnaast kom je erachter dat in Nederland het erfrecht slecht geregeld is als je geen kinderen hebt. Je moet dus actief aan de slag gaan hoe je je nalatenschap wilt regelen zodat je vermogen uitkomt op de plek die jij wenst.

Autonomie

Om dit verhaal volledig te maken; mijn kindervrije leven is maar één keuze, echter er zijn meerdere keuzes die ik heb gemaakt die mijn levensstijl bepalen.

Naast mijn kindervrij leven heb ik er bewust voor gekozen om zelfstandig een huis te kopen. Ik heb er bewust voor gekozen om zélfstandig vermogen te bezitten. Ik heb bewust gekozen voor een baan die ik flexibel kan inrichten. En als laatste; ik heb gekozen voor een man die mijn zelfstandigheid omarmt. Ik realiseer me dat ik door alle facetten (woning, vermogen, werk, relatie, kinderen) zelfs onder de kindervrije mensen mijn leven maximaal onafhankelijk heb ingericht.

Van een afstandje lijkt onafhankelijkheid de boventoon te voeren in mijn waarden. Echter, het aangaan van verbindingen is voor mij net zo belangrijk. Ik vind het fijn om verbonden te zijn in een liefdesrelatie, ik heb een warme relatie met mijn familie, ik onderhoud diepe vriendschappen en ik geniet van samenwerkingen binnen mijn baan. Een belangrijk detail is volgens mij dat mijn voorkeur voor samen net zo groot is als mijn voorkeur voor zelfstandig. Mijn levensstijl laat zich daarom het beste omschrijven als ‘samen-zelfstandig’.

Vrijheid en flexibiliteit is nooit een doel op zichzelf geweest, echter geeft deze levensstijl en de gemaakte keuzes wel een vorm van vrijheid en flexibiliteit. Echter meer waarde hecht ik aan de volledige autonomie die heb gecreeerd. Ik kan door mijn gemaakte keuzes op ieder moment kiezen hoe ik het leven inricht, zonder dat ik daarbij iemand (mezelf, partner, dier, kind) in discredit breng. Dat resulteert in een diepe innerlijke rust waarvanuit ik met een open hart nieuwe avonturen kan aangaan.