Een kindervrij leven

Column

Mijn kindervrij leven

wisdomlab
24/07/2020
Nederland

Mensen denken vaak dat kindervrij gelijkstaat aan vrijheid en zorgeloosheid, maar dat is zeker niet het geval. Het is een keuze die, net als ouderschap, gepaard gaat met uitdagingen en overwegingen die vaak niet direct zichtbaar zijn voor andere. Om het beeld bij te stellen, om inzicht te geven, om een hart onder de riem te steken en om een punt van herkenning te zijn, hoop ik dat mijn persoonlijke verhaal kan bijdragen voor jou.

De ongepaste vragen

Vaak worden de vragen ‘heb je kinderen, wil je kinderen of wanneer wil je kinderen’ binnen onze samenleving als ongepast bestempeld. Soms door ouders maar meestal worden deze vragen als privé gevoelig en/of ongepast ervaren door mensen die (nog) geen kinderen hebben. Ik heb in ieder geval nog nooit een vader of moeder ontmoet die de vraag ‘heb je kinderen’ beantwoorde met ‘dat vind ik een ongepaste vraag’. Ik moet eerlijk zeggen dat ik het nooit vervelend vindt als mensen deze vragen aan mij stellen. Ik ben op mijn beurt namelijk soms ook nieuwsgierig waarom mensen wél voor kinderen hebben gekozen.

In de disucssie of een vraag gepast of ongepast is, zeg het mijn inziens niet iets over de vraag of de vraagsteller, maar over de persoon die er een oordeel over heeft; in dit geval de persoon die het een ongepaste vraagt vindt. Blijkbaar is de vraag voor hem of haar een gevoelig onderwerp. Het wordt mijn inziens complex als we het vervolgens binnen de gehele samenleving als een ongepaste vraag gaan labellen.

Daarnaast lijkt het mij een gemiste kans als we het stellen van vragen als ongepast gaan bestempelen. Het stellen van vragen is mijn inziens een vorm van intresse en is vaak het startpunt van een gesprek. Wat mij betreft mag er wél meer aandacht zijn voor; de intentie van de vraag, de toon van de vraag, de context waarin de vraag wordt gesteld en wanneer een vraag wordt gesteld. Deze factoren bepalen namelijk vaak hoeveel ruimte iemand voelt om persoonlijke vragen te beantwoorden.

Kinderloos - Kindervrij - Kinderrijk

Waarom die factoren (intentie, toon, context, momentum) van belang zijn? Ik leerde jaren gelden dat er een onderscheid is tussen kinderloos en kindervrij. Als mensen kinderloos zijn (wel een kinderwens, geen invulling) kunnen vragen gepaard gaan met gemis en pijn. Mensen die kindervrij zijn (geen kinderwens) ervaren bovenstaande vragen vaak als minder confronterend door de bewuste keuze. Door dit onderscheid kan ik me voorstellen dat we rekening houden hoe we vragen stellen.

Dat gezegd hebbende vind ik eigenlijk beide begrippen (kindervrij en kinderloos) discutabel. Classificeren leidt tot polariseren en dat kan geenszins de bedoeling zijn. Daarnaast ben ik van mening dat bijna iedereen in zijn leven kinderrijk is. Of dat nu is in de vorm van eigen kinderen of omdat je een tante of oom bent, plusvader of plusmoeder, opa en of oma, onderwijzer, verzorger, oppas, in een community leeft met kinderen, of een buurvrouw of buurman bent van een kind. Rechtsom of linksom, kinderen maken onderdeel uit van ons leven. Op welke manier kinderen een rol spelen in iemands leven zegt iets over een persoonlijke keuze. Voor de helderheid van mijn verhaal blijf ik het woord ‘kindervrij’ gebruiken met bovenstaande als belangrijke voetnoot.

Vaders & Moeders

Hoewel ik een kindervrij leven verkies, ben ik niet anti-kinderen of anti-ouders. Sterker nog, ik kan met goed voorstellen hoe bijzonder het is om een kind te mogen verwachten en hoe bijzonder de diepe liefde is die je voor je kind voelt. Ik neem het graag op voor ouders als ik kindervrije mensen hoor zeggen hoe blij ze zijn dat ze geen zorg hoeven te dragen voor een huilend kind. In mijn optiek kijk je dan alleen naar het korte termijn van ouderschap, terwijl de volwassenheidsfase vele malen langer duurt dan de kinderfase. Met een beetje geluk heb je na de intensieve verzorgingsjaren een volwassen relatie met je kind en kun je het grootste gedeelte van je leven genieten van een gelijkwaardige relatie wat een aanvulling kan zijn op het leven van de ouder als het kind. Bij mij ben je dus op het verkeerde adres als je minachtend over kinderen, ouders of het ouderschap wilt praten. Ik heb juist veel respect voor hun toewijding.

Waarom ik geen kinderen wil

In je leven heb je de mogelijkheid om verschillende avonturen aan te gaan. Kinderen is één van de vele avonturen waarvoor je kán kiezen. Ondanks dat ik voor de intensieve verzorgingsjaren heen kon kijken, had ik vier overwegingen om kindervrij te blijven.

1. Biologische aspect: Ik ben in liefdesrealteis in fases aangekomen waar een duidelijke kinderwens werd uitgesproken door mijn partners. Als ik vervolgens incheckte bij mijn biologische (oer)gevoel of mijn hormoon huishouding, heb ik nooit een sterk signaal gevoeld om ook daadwerkelijk te kiezen voor kinderen.

2. Cognitief en emotioneel aspect: Als ik aan vaders en moeders vroeg hoe zij tot de keuze zijn gekomen om wél kinderen voor kinderen te kiezen hoorde ik vaak het antwoord; nooit echt over nagedacht, het was de logische volgende stap binnen de relatie, we willen graag voor iemand zorgen of we zien het als een bezegeling van onze liefde. Als ik vervolgens bij mezelf incheckte (hoofd en hart) hoe ik me voelde bij deze antwoorden dan bracht dat mij nooit dichter bij een kinderwens. Ik heb altijd de behoefte gevoeld om een dieper gedragen antwoord te vinden voor kinderen, die verder reikte dan mijn eigen wens of ego. Daarnaast hoef ik geen bevestiging of uiting van mijn liefdesrelatie in de vorm van een kind, simpelweg omdat ik dat een ongezonde prikkel zou vinden binnen mijn liefdesrelatie. En voor iemand willen zorgen en onvoorwaardelijk liefhebben kan in mijn optiek ook via de vele hulpbehoevende kinderen die al geboren zijn of ouderen die zorg nodig hebben. Bij mij kwam op het thema kinderen mijn hoofd en hart nooit tot een gezamenlijke conclusie.

3. Doorgeef aspect: “Maar je zou zo’n goede moeder zijn en “wil je niet bijdragen aan de volgende generatie” zijn zinnen die ik vaak hoor. Voor mij zit die maatschappelijke bijdragen niet alleen verpakt in ouderschap maar in mijn geval bijvoorbeeld ook in mijn docentschap. Sterker nog; ik geloof dat ik in mijn docentrol meer bereik en invloed heb dan in een ouderrol.

4. Klimaat aspect: Een argument die geen rol heeft gespeeld in mijn besluit maar in de loop der tijd wel steeds relevanter ben gaan vinden, is de overbevolking en de vervuilde voetafdruk die elk kind met zijn/haar comsumptie achterlaat. Overbevolking lijkt een gevoelig punt als het gaat om klimaat en duurzaamheid. Ik vind de keuze van kinderen steeds moeilijk te rijmen. Wat we vaak vergeten, is da thet niet alleen om keuzes gaat (met of zonder kinderen), maar ook in het erkennen van de impact die de komst van kinderen hebben voor de wereld als de toekomstige generaties. Het lijkt mij belangrijk dat we ons bewust blijven van de bredere context waarin we leven, zodat we onze verantwoordelijkheid ten opzicht van de planeet kunnen nemen, ongeacht de levensstijl die we kiezen.

Hoewel ik bovenstaande overwegingen niet meteen helder had, heb ik nooit getwijfeld aan mijn keuze om een kindervrij leven te leiden. Het was altijd duidelijk voor mij dat dit de juiste keuze was. Deze beslissing is gebasseerd op mijn persoonlijke afwegingen waarbij ik respect heb voor iedereen die het anders voelt. Het draait immers om het respecteren van verschillende perspectieven en te leven in de waarheid van wie we als individue zijn.

De rauwe randjes

Ik waardeer het altijd wanneer ouders openhartig zijn over de rauwe randjes van ouderschap. het geeft een eerlijk beeld. In deze column probeer ik hetzelfde te doen, want hoewel de keuze voor een kindervrij leven voor mij intuïtief aanvoelde, heb ik onderweg verschillende diepere (1,2,3,4) en praktische (5,6,7) vraagstukken doorlopen.

1. Eenzaamheid: Door mijn keuze kwam het thema eenzaamheid vroeg voorbij. In 2005 waren er nog niet veel mensen die bewust uitspraken dat ze kindervrij wilde zijn. Ik heb me vaak alleen gevoeld in mijn keuze. Sociale platformen (instagram, facebook) bestonden toen nog niet en in tijdschriften werd er weinig tot geen aandacht aan besteed. Ik heb in deze periode gleerd dat ‘het anders doen’ je dieper bij jezelf brengt.

2. Vriendschappen: Ik heb altijd een breed sociaal netwerk gehad maar rond mijn 30ste begonnen hier veranderingen in op te treden. Oude vrienschappen verwaterde door gebrek aan gezamenlijkheid. Vrienschappen die deze overleefd hebben danken hun kracht aan de wíl om elkaar te blijven zien waar beiderzijds inspanningen voor is gedaan. Naast het fine tunen van oude vriendschappen heb ik geinvesteerd in nieuwe vriendschappen. Ouders leren gelijkgestemde kennen op het schoolplein maar voor kindervrije mensen bestaat zo’n schoolplein niet. Het proces van gelijkgestemde vinden als je 30+ bent gaat minder natuurlijk en vraagt effort. Het heeft mij aanzienlijk veel tijd gekost om een nieuw sociaal netwerk op te bouwen. Nu in mijn 40+ levensjaar is mijn sociale leven weer op orde. Dit proces heeft mij geleerd dat vrienschappen passen bij diverse levensfases met hun eigen waarde in het levensverhaal. Waarbij een paar (oude en nieuwe) vriendschappen een volwassenheid hebben bereikt die alles zullen overleven, niet omdat het kan, maar omdat beide dat willen.

3. Tijd: Ik had gekozen voor een leven zonder kinderen dus toen mijn vriendinnen jonge kinderen hadden dacht ik; ik moet mijn kindervrij leven verzilveren door de vruchten te plukken dat ik geen kinderen heb (vrijheden opzoeken). Net zoals ouders hun tijd met jonge kinderen kostbaar vinden (want die tijd komt niet meer terug) zo voelde ik dat ook. Sinds mijn 35ste is dit gevoel verdwenen. Het besef dat elk leven zijn eigen unieke rijkdom kent, maakt dat ik nu met dezelfde voldoening kan genieten van tijd en van datgene wat ik heb, ongeacht de vorm. De rust die daaruitvoort vloeit geeft mij elke dag energie om te genieten van mijn leven.

4. Perspectieven: Als je kindervrij bent wordt je vaak geconfronteerd met opmerkingen zoals “je weet niet wat je mist”, “je kent geen echte liefde” of “moederschap is het mooiste wat bestaat”. Dit zijn vaak opmerkingen die weinig ruimte laten voor persoonlijke keuzes en die de subjectieve ervaring van andere als norm stellen. tussen mijn 25ste en 35ste levensjaar vond ik het ingewikkelde opmerkingen en ging ik het gesprek aan. Ik weet inderdaad niet wat ik mis op het gebied van ouderschap. Maar een ouder weet ook niet wat hij/zij mist om te leven zonder kinderen (in deze levensfase met de middelen die daarbij passen). Het argument geldt dus aan beide kanten. Bij de uitspraak: “moderschap is het mooiste wat een vrouw kan overkomen” miste ik vroeger de toevoeging “vind ik” of “voor mij”. Tegenwoordig waaien dergelijke opmerkingen langs me heen, maar ik kan me voorstellen dat wanneer een polariserende mening als feit wordt gesteld lastig is, terwijl het in werkelijkheid vaak slechts een reflectie is van iemands persoonlijk perspectief.

5. Familie: Binnen onze familie nemen mijn zus en ik als kinderen het voortouw om leuke dingen met elkaar te doen met onze vader. Kerst, pasen, sinterklaas, familie uitjes. Ik realiseer me heel bewust dat ik geen eigen famlie heb gecreëerd waar ik deze lijn mee kan voortzetten. Als mijn vader er straks niet meer is (en daarmee mijn kern van familie wegvalt) wie is dan ‘mijn familie’? Als ik na het overlijden van mijn vader aansluit bij mijn zus dan voel ik me meer een aanhangsel van háár familie dan dat ik me aangesloten voel bij mijn eigen familie. Als je kindervrij bent ga je dus bewuster nadenken hoe en met wie je een familie vormt.

6. Zorg: Een ander punt van aandacht is je oude dag als je hulpbehoevend wordt. Vroeger romantiseerde ik dit punt (kijkend hoe mijn zus en ik omgaan met onze ouders). Ondertussen weet ik dat als je kinderen hebt, je nog maar moet afwachten op welke manier zij nog in je leven verbonden zijn (emigratie, slechte relatie, enz enz) Desalniettemin ga je wellicht als je kindervrij bent eerder en bewuster nadenken hoe je aankijkt tegen zorginkoop of community wonen. Gelukkig zijn er steeds meer mensen die kindervrij leven en zoekt men elkaar op om dit te bespreken met elkaar.

7. Erfrecht: Daarnaast kwam ik erachter dat in Nederland het erfrecht slecht geregeld is als je geen kinderen hebt. Je moet dus actief aan de slag gaan hoe je je nalatenschap wilt regelen zodat je vermogen uitkomt op de plek die je wenst.

Autonomie

Om dit verhaal volledig te maken; mijn kindervrije leven is maar één keuze, echter er zijn meerdere keuzes die ik heb gemaakt die mijn levensstijl bepalen.

Naast mijn kindervrij leven heb ik er óók bewust voor gekozen om (ondanks dat ik een liefdesrelatie heb) zelfstandig een huis te kopen en zélfstandig vermogen te bezitten. Daarnaast heb ik bewust gekozen voor een baan die ik flexibel kan inrichten. En als laatste; ik heb gekozen voor een man die mijn zelfstandigheid omarmt. Ik realiseer me dat ik door alle facetten (woning, vermogen, werk, relatie, kinderen) zélfs onder de kindervrije mensen mijn leven maximaal onafhankelijkheid heb ingericht.

Van een afstandje lijkt onafhankelijkheid de boventoon te voeren in mijn waarden en denken mensen vaak dat ik een drang heb naar vrijheid en flexibiliteit. Echter, het aangaan van verbindingen is voor mij net zo belangrijk. Ik vind het fijn om verbonden te zijn in een liefdesrelatie, ik heb een warme relatie met mijn familie, ik onderhoud diepe vriendschappen en ik geniet van samenwerkingen binnen mijn baan. Een belangrijk detail is volgens mij dat mijn voorkeur voor samen net zo groot is als mijn voorkeur voor zelfstandig. Mijn levensstijl laat zich daarom het beste omschrijven als ‘samen-zelfstandig’.

Onafhankelijkheid, vrijheid en flexibiliteit zijn nooit op zichzelfstaande doelen geweest, maar geven de gemaakte keuzes wel een vorm van onafhaneklijkheid, vrijheid en flexibiliteit. Echter meer waarde hecht ik aan de volledige autonomie die ik heb gecreëerd. Ik kan door mijn gemaakte keuzes op ieder moment kiezen hoe ik het leven inricht, zonder dat ik daarbij iemand (mezelf, partner, dier, kind) in diskrediet breng. Dat resulteert in een diepe innerlijke rust waarvanuit ik met een open hart elke dag grote en kleine nieuwe avonturen kan aangaan.